RandstadRail - De verbouwing van CS

In verband met de komst van RandstadRail en de algehele verbouwing van het Centraal Station en omgeving diende de keerlus bovenop CS te verdwijnen. Op vrijdag 2 juli 2004 reden de trams voor het laatst door de lus. Daarna werd de afbraak voortvarend ter hand genomen; al op maandag 5 juli was de bovenleiding grotendeels verwijderd, en op 6 juli werd begonnen met het opbreken van de sporen. In augustus werd een tijdelijke verbinding tussen CS en Ternoot aangelegd, waarbij de perrons A en D buiten dienst gesteld werden. Medio december 2004 werd begonnen met de ontmanteling van deze perrons en de sloop van de passerelle aan de kant van de Anna van Buerenstraat.

Zomer 2004: afbraak keerlus en aanleg tijdelijk spoor
- - 5 juli 2004 - -
- - 7 juli 2004 - - - - 8 juli 2004 - -
9 juli 2004: oude sporen worden opgebroken, nieuwe spoorstaven worden afgeleverd

Begin augustus 2004: Terwijl de werkzaamheden bij Ternoot veel aandacht trokken, werd ook op het tramplatform bij CS gewerkt. Er werd een tijdelijke boog aangesloten die ongeveer een jaar blijft liggen. Deze boog is aan de ene kant aangesloten op het spoor komend vanaf Ternoot, en aan de andere kant op de perrons B en C. De perrons A en D zijn buiten dienst gesteld.

De spoorsituatie op 21 augustus 2004
Werk aan de bovenleiding. Hier buigt het spoor af van de oorspronkelijke ligging naar de nieuwe bocht richting CS-perrons. Werk aan de bovenleiding.
De restanten van de oude sporen van CS naar Ternoot v.v. Het nieuwe spoor van CS naar Ternoot v.v.

Een kijkje in de omgeving van het station op 17 november 2004
Rond het tramplatform bij Centraal Station is de situatie ongewijzigd. Een deel van de parkeergarage is afgebroken, het resterende gedeelte blijft staan tot de nieuwe constructie voor de tramsporen er is. Van de perrons A en D zijn de sporen afgesneden; de trams rijden vanaf de perrons B en C via een bij droog weer zeer lawaaiige boog over de parkeergarage. De nieuwbouw van de Koninklijk Bibliotheek heeft het hoogste punt bereikt.

December 2004 en januari 2005: opbreken sporen perron A en D en sloop perron D
  Medio december werd op CS perron D begonnen met het opbreken van de sporen.
In de tweede week van januari werd ook bij perron A het spoor verwijderd.
Er werd een begin gemaakt met de sloop van de passerelle aan de kant van de Anna van Buerenstraat...
en perron D werd gesloopt.

1 februari 2005: ook de sloop van de passerelle is begonnen
  Aan de kant van de Anna van Buerenstraat wordt het gedeelte van de passerelle bij de opgangen naar perron D en het busplatform gesloopt.
  Perron D (linker foto) is alleen nog een grote betonplaat. Bij perron A (rechter foto) zijn de tramsporen verwijderd, maar het perron zelf is er nog wel.
  In de passerelle is de opgang naar perron A afgezet en is de roltrap verwijderd.

Medio februari 2005

Medio februari is het voorste deel van perron D geheel verdwenen, waardoor een doorkijk naar de stationshal beneden ontstaat.

Buiten is met moeite nog iets te herkennen van de passerelle.

Ook perron A wordt afgebroken.

Eind februari 2005

De vroegere passerelle bij perron D is vervangen door een container, waardoor de passagiers het busplatform kunnen bereiken. Dit is nu nog de enige looproute aan die kant van de tramperrons.
Ook bij perron A is de passerelle is afgebroken.
Aan de andere kant rijden de trams over de restanten van de parkeergarage. Op de voorgrond is de bouw van de nieuwe ondergrondse garage begonnen.

Medio maart 2005
Medio maart is de wand tussen de stationshal en de tramplatforms gesloopt en zijn enkele gesloopte delen van de passerelle vervangen door witte containers waar de reizigers doorheen kunnen lopen.

Een kijkje achter de schermen (en schuttingen), begin mei 2005
Hier reden vroeger de trams perron A binnen. De uitgang van perron A en ingang van perron D worden stukje bij beetje weggeknabbeld. Perrons B en C zijn nog in gebruik.
Op de plaats waar vroeger de parkeergarage was, zijn nu enkele bouwputten, o.a. ten behoeve van funderingen voor het nieuwe tramviaduct.
Dit gebeurt er achter de schuttingen bij de tramhaltes in de Rijnstraat. Vroeger werden er ongeveer op deze plaats hamburgers gebakken.
De enorme herrie die soms achter de schuttingen in de stationshal vandaan komt, wordt o.a. veroorzaakt door het aanbrengen van damwanden. Hier worden nieuwe pilaren gemaakt die het tramplatform moeten dragen wanneer de oude pilaren weggehaald zijn. Op de rechterfoto herkennen we met wat moeite nog het gedeelte bij spoor 12 waar de bagagekluizen en de toiletten waren. De bovenleiding van de trein hangt er nog, de sporen liggen onder een meter zand.
  Deze bouwput ligt bij de uitgang van het station naast spoor 12. Er zal een transformatorstation voor de trams in komen.  

Bouw van het nieuwe tramviaduct, medio juli 2005
Aan de Ternootzijde van het Centraal Station werden op 12, 13 en 14 juli 2005 een groot aantal delen van het nieuwe tramviaduct op hun plaats getakeld.

Het nieuwe tramviaduct bij Centraal Station, oktober 2005
Enige tijd geleden verrees aan de Bezuidenhoutse kant van het Centraal Station een nieuw stuk tramviaduct. Hierop zijn nu sporen gelegd, die aangesloten zullen worden op de perrons B en C. De slinger over de parkeergarage, waar de trams stapvoets overheen moeten, komt dan te vervallen. Deze situatie zal tijdelijk zijn, in het voorjaar van 2006 zal de spoorsituatie weer wijzigen.
De trams rijden op 3 oktober 2005 nog over het tijdelijke spoor over de parkeergarage.
Vanaf perron D komen de sporen deels op een vrijstaand stukje viaduct te liggen.
Komend vanaf CS liggen de sporen eerst op een staalconstructie, vervolgens in grind op een betonnen ondergrond, tot de aansluiting op het bestaande spoor van/naar Ternoot.
Tussen het huidige en het nieuwe tracé ligt al een deel van het definitieve nieuwe viaduct. Dit kan pas voltooid worden als een deel van de parkeergarage, waar de trams nu nog overheen rijden, afgebroken is.
Tussen de perrons C en D gaapt een groot gat. Perron D is een lege vlakte. Aan de uitgang van perron A wordt gewerkt aan de verbreding van het viaduct.

15-16-17 oktober 2005: Spooraansluiting op het nieuwe viaduct
In het weekend van 15 en 16 oktober en de daaropvolgende maandag 17 oktober 2005 werd bij het Centraal Station het eerste stuk spoor op het nieuwe tramviaduct in gebruik genomen. De tramlijnen 2, 3 en 6 reden een omleidingsroute, waarbij de tramtunnel niet gebruikt werd, aangezien die alleen vanaf CS hoog bereikbaar is.
Op zondagmiddag is het nieuwe spoor aan beide zijden aangesloten. De oude bovenleiding wordt op een kar het verder verlaten Centraal Station binnengereden.
Het oude spoor over de parkeergarage is al opgeruimd, evenals de bovenleiding.
   
Het spoor wordt voorzien van een ontsporingsrail, die trams die uit het spoor dreigen te lopen weer terugduwt. Vaak wordt hiervoor een stalen hoekprofiel gebruikt, hier wordt extra spoorstaaf toegepast.
Aan de zijde van de Rijnstraat wordt gewerkt aan de verbreding van het viaduct. Bij de uitrit van perron A ligt gevlochten betonwapening, bij de inrit van perron D is het beton al gestort. Op perron D wordt ook hard gewerkt. Aan de zijde van het busplatform zal in het voorjaar van 2006 een tijdelijk perron verschijnen, als de trams daar weer gaan rijden. De ondersteunende stalen balken zijn al aangebracht.
Tenslotte nog een kijkje onder het nieuwe viaduct. Duidelijk zichtbaar is dat de betonnen pilaren doorlopen tot onder in de toekomstige ondergrondse parkeergarage, die zal komen op de plaats van de huidige parkeergarage in de Anna van Buerenstraat.
De trams van de lijnen 2, 3 en 6 reden een omleidingsroute; voor de richtingfilms werden dezelfde borden gebruikt als in augustus 2004 tijdens de omleidingen voor de werkzaamheden bij Ternoot. Het traject vanaf CS tot aan Leidschendam werd overgenomen door bussen.

18 oktober 2005: Het nieuwe spoor bij CS is in gebruik genomen
Op dinsdag 18 oktober 2005 werd het spoor op het nieuwe tramviaduct bij Centraal Station in gebruik genomen. Met name op het gedeelte waar het spoor op een stalen constructie ligt, zijn interessante constructies te zien bij de bevestiging van de railsecties.

Eind november 2005: de nieuwe middenperrons zijn in ruwbouw aanwezig
Op de plaats waar vroeger spoor 4 (later spoor D genoemd) was, is nu het middenperron voor de lijnen richting Ternoot verschenen. Ook de meeste rails is al neergelegd. Over deze rails zullen de RandstadRail voertuigen gaan rijden, in het begin nog gemengd met GTL-trams, zolang de definitieve tramsporen in het midden van het tramplatform nog niet gereed zijn.
Het middenperron voor de lijnen richting centrum is zojuist gestort, dit bevindt zich op de plaats van het vroegere spoor 1 (spoor A). Hier ligt nog geen rails naast het perron.

8 december 2005: Nieuwe rails bij CS hoog

De nieuwe sporen bij de inrit van CS aan de VROM-zijde. Opvallend is het ontbreken van dwarsliggers.

Met tijdelijke uithouders wordt de exacte spoorwijdte bepaald, en met lange bouten worden de spoorstaven nauwkeurig op hoogte gesteld.

De betonblokken waarop de railklemmen zijn bevestigd, zijn ingebed in metalen bakjes met een trillingsdempend materiaal. Nadat deze bakjes met inhoud zijn ingegoten in de betonnen ondergrond, vormen zij de isolatie tussen spoorstaaf en ondergrond.
De KB-zijde van het nieuwe spoor 4. Dit spoor zal later aansluiten op de bestaande sporen richting Ternoot.
De parkeergarage in de Anna van Buerenstraat is weer wat verder gesloopt, zodat er nu ruimte is om het laatste deel van het nieuwe tramviaduct, de inrit naar spoor 1, te gaan bouwen. Onder de kap is de betonnen bak voor de sporen al aanwezig, evenals het eilandperron tussen de sporen 1 en 2. Bij de uitrit van spoor 1 is goed te zien dat die op een eigen viaduct ligt. Het bestaande viaduct is boven de Rijnstraat verbreed voor de aansluiting van het nieuwe spoor 1 op de inrit van de tramtunnel.
Naast het nieuwe spoor 1 is een stalen constructie verschenen waar een tijdelijk halteperron op zal komen. De trams gaan vanaf voorjaar 2006 tijdelijk via dit spoor rijden, en aangezien het nieuwe eilandperron voor de tram aan de verkeerde kant zit, moet er een tijdelijk perron komen. Het bordje 'tramperron A' is alleen nog te lezen voor de duiven... Het spoorcomplex onder het ministerie zal nog vóór de ingebruikname van RandstadRail vernieuwd worden.

23 januari 2006: nieuwe rails op spoor 1
Op 23 januari werd er nieuwe rails gelegd op CS spoor 1.
De spoorsecties werden getakeld vanuit de Anna van Buerenstraat.
Enkele werden tijdelijk op de restanten van de parkeergarage gelegd, andere werden meteen naar spoor 1 gebracht.
Bij spoor 1 werden ze vlak boven de grond stil gehangen.
Vervolgens werden er wieltjes onder gemonteerd, zodat de secties zo het station binnen gereden konden worden.

Een kijkje op CS hoog (30 januari 2006)
Op het recent aangelegde viaductdeel komt spoor 1 te liggen alsmede een opstelspoor dat eindigt nabij het houten hek midden in de rechterfoto. De inrit van spoor 1. Betonnen voet voor een bovenleidingsmast.
Werkzaamheden aan spoor en perron. Rechts het noodperron dat komend voorjaar gebruikt gaat worden als de trams over spoor 1 en 4 gaan rijden. De uitrit van spoor 1, vanaf binnen en vanaf buiten gezien.
De zijkant van het viaduct wordt van luxe RVS hekwerk voorzien. De houten panelen zijn werkruimte en verdwijnen later weer. Het sporenkruis voor de ingang van Centraal Station.
Het viaduct waar de trams nu rijden is bij de uitgang van het station een tijdelijke constructie. In de bouwkuip rechts komt de fundering voor het definitieve viaduct, dat vanaf dit voorjaar gebouwd wordt.
Op spoor 4 is weinig aktiviteit. Een groot deel ligt al in twee lagen beton, een deel aan de KB-zijde moet nog van een tweede betonlaag voorzien worden.

Werkzaamheden rond CS hoog op 8 maart 2006
Aan de zijde van het ministerie van VROM is het wisselkruis verwijderd. Dit zal in iets gewijzigde vorm weer terugkomen wanneer de sporen op die plek vernieuwd worden.
Aan de KB zijde wordt de nieuwe RVS balustrade aangebracht. Voor het transport van materialen is een kleine werktrein samengesteld. In de stationshal beginnen de trappen naar het tijdelijke perron bij spoor 1 al duidelijk vormen aan te nemen.

Spoorwerkzaamheden 8 t/m 13 april 2006
Van 8 t/m 13 april 2006 vinden er rond het tramplatform van Centraal Station omvangrijke werkzaamheden plaats. De laatste oude sporen worden verwijderd en vervangen door een nieuwe spoorsituatie die geschikt is voor zowel RandstadRail als conventioneel tramverkeer.
Aan de zijde van het ministerie van VROM werd het oude wisselkruis verwijderd en vervangen door een nieuw. Dit nieuwe wisselkruis heeft ook een keermogelijkheid voor RandstadRail voertuigen.
<<<
Intussen rijden vanuit de Rijnstraat bussen voor de tramlijnen 2, 3 en 6

<<<

Een kijkje op spoor 4
De sporen 2 en 3 zijn verdwenen. Twee dagen eerder reden hier nog trams.
   
 


Langs spoor 1 is een noodperron gemaakt, vanuit de stationshal bereikbaar langs twee brede trappen. Het beton waar de rails op ligt, is voorzien van een zwarte coating.

  
Aan de KB-zijde van het station zijn alle oude sporen, ballast, looppaden en bovenleidingmasten verwijderd. Op de grote lege betonnen plaat die rest worden de nieuwe sporen gelegd. De stalen constructie nabij de ingang van het station waarover de trams de afgelopen maanden reden moet nog verwijderd worden. Het nieuwe spoor 1 en het wissel naar het opstelspoor zijn enige tijd geleden al aangelegd.
Nabij de KB is het punt waar voor de ophanging van de bovenleiding overgegaan wordt van masten tussen de sporen naar bovenleidingportalen. De horizontale vakwerkliggers van de portalen kunnen vanwege nog uit te voeren werkzaamheden nog niet geplaatst worden, vandaar dat de portaalmasten tijdelijk van uithouders voorzien zijn.
   
 


Ook aan het spoor dat blijft liggen zijn wat werkzaamheden.

  

<<<

Op 12 april zijn de oude sporen 2 en 3 verwijderd...

<<<

... en het nieuwe wisselkruis is geplaatst.
Langs en onder de spoorstaven wordt een trillingsdempend materiaal aangebracht. Dit materiaal wordt aangevoerd in emmertjes, in een speciale machine gemixt en vervolgens zorgvuldig uitgegoten.
Onder de kap hebben de slopers intussen flink huisgehouden. Van de oude sporen 2 en 3 is niets meer terug te vinden, de perrons zijn al deels gesloopt en ook de markante overkappingen van de roltrappen naar de passerelle moeten eraan geloven.
Op de plaats van het gat reden tot voor kort de trams naar spoor 2 en 3. Hier komen de nieuwe sporen 3 en 4 bij elkaar. Met kleine slijpmachientjes worden gemorste betonklodders van de nieuwe spoorstaven verwijderd.
Iets verderop richting Ternoot is een begin gemaakt met het monteren van de nieuwe bovenleiding.

Werkzaamheden medio mei 2006

De trams rijden bovenop CS al enige tijd via de nieuwe buitensporen.

De halteperrons zijn daar op RandstadRail breedte, vandaar dat middels een pictogram op de perrons een waarschuwing aangebracht is.
Op de plaats van de oude sporen 2 en 3 wordt gewerkt aan de nieuwe middenperrons en de betonnen bak waar de nieuwe sporen 2 en 3 in komen te liggen. Aan het eind van het perron is al zichtbaar waar de roltrappen komen.
Vanaf de kopse kant is goed te zien hoe het tramplatform onder de kap ingedeeld gaat worden. Linkerfoto zonder, rechterfoto met uitleg.

Eind juni: eilandperrons klaar in ruwbouw, pilaren in aanbouw
De werkzaamheden aan het tramplatform bovenop het Centraal Station vorderen in hoog tempo. We nemen een kijkje op 29 juni.
Komend vanaf Ternoot begint het tramplatform met een grote betonnen plaat waarop de sporen van en naar Ternoot liggen, alsmede de wissels waar de perronsporen bij elkaar komen. Later zal hier nog een opstelspoor voor RandstadRail komen. Het laatste deel van de betonnen plaat moet nog van een toplaag voorzien worden. De trams rijden nu over de buitenste sporen, waarvan de bouw voltooid is.

De overbrugging tussen de betonnen plaat en de haltes in het station wordt gevormd door betonnen liggers; voor de middensporen zijn de funderingen en pijlers voor deze liggers momenteel in aanbouw. Bij de funderingen wordt gebruik gemaakt van onderwaterbeton.
Onder de stationskap zijn de nieuwe eilandperrons in ruwbouw klaar. Tussen de eilandperrons zien we de betonnen bak waar de sporen in komen. De bodem van deze bak is onderdeel van de betonplaat waar de trams vroeger ook overheen reden, een van de weinige onderdelen die nog orgineel zijn. De nieuwe perrons zijn veel breder dan de vroegere; dit is mogelijk door de sporen t.o.v. de vroegere situatie naar buiten te verplaatsen. De trams rijden nu op de plaats waar vroeger de perrons A en D waren, op de plaats van de middenperrons lagen vroeger de tramsporen A en D en de perrons B en C. De plaats voor de tramsporen in het midden is hetzelfde gebleven. De huidige zijperrons voor de tram zullen uiteindelijk weer verdwijnen.

De nieuwe sporensituatie aan de VROM-zijde van het station. De sporen 'T' gaan van en naar de tramtunnel, de sporen 'R' gaan van en naar de Resident.

Nieuw is het keerspoor voor RandstadRail tussen beide tunnelsporen.

Op CS maken de trams alleen gebruik van de binnensporen, en RandstadRail in principe alleen van de buitensporen.

Aan de VROM-zijde van het station wordt ook gewerkt aan funderingen en pijlers. Hier is de uiteindelijke sporensituatie al gerealiseerd. De trams rijden nu via de buitensporen het station in en uit.
  Tenslotte nog een stukje vergane glorie: een restant van de passerelle aan de zijde Rijnstraat.

12, 13 en 14 juli 2006: inhijsen van de laatste liggers van het viaduct
Op 12, 13 en 14 juli vonden er rond het tramplatform CS omvangrijke werkzaamheden plaats. Aan beide zijden van het station werden de nog ontbrekende liggers op hun plaats gehesen, zodat de uiteindelijke vorm van het vernieuwde tramviaduct nu zichtbaar geworden is.
Aan de KB zijde werden de liggers voor de middensporen op hun plaats gelegd. Op de bovenste foto's de situatie op 12 juli, na fase 1 van deze klus, daaronder de voltooide situatie een dag later.
Pal naast de takelwerkzaamheden ging de afbraak van de parkeergarage in de Anna van Buerenstraat gewoon door. Het beeld is al compleet veranderd: geen keerlus meer, en een nieuw viaduct.
Onder de kap werd druk gewerkt aan het betegelen van de middenperrons. Op het perron tussen de sporen 3 en 4 is dit werk vrijwel klaar. Alleen de geleidebanen voor blinden en slechtzienden moeten nog gelegd worden, maar de speciaal hiervoor in China bestelde tegels waren nog niet gearriveerd.
Aan de VROM-zijde werden ook liggers ingehesen. Met twee kranen werden die vlot op hun plek gelegd.

September 2006: Railbouw sporen 2 en 3 en nieuwe bovenleidingportalen
Aan de VROM-zijde van het platform liggen de sporen nu tot aan de liggers naar de perrons onder de kap. Op een aantal plaatsen moet nog beton gestort worden. Vlakbij het VROM gebouw is een bovenleidingportaal verschenen. Deze portalen zullen op het hele platform gebruikt gaan worden, en maken de bovenleidingconstructie eenvoudiger, omdat zij vele losse masten met uithouders vervangen.
Onder de kap liggen de sporen 2 en 3 ruwweg op hun plaats. Voordat hier beton gestort kan worden, moeten de sporen eerst nauwkeurig op hoogte gesteld en in de juiste positie gelegd worden. Dit is millimeterwerk.
  Een kijkje naar beneden tussen spoor 2 en 3 aan de KB-zijde van het perron. Hier komen de roltrappen en de lift. Let ook op de enorme bundel kabels die naar beneden loopt.  
De eilandperrons zijn betegeld, en ter bescherming afgedekt. Er ontbreken slechts de stroken met reliëftegels ten behoeve van blinden en slechtzienden. De fabriek in China die deze tegels maakt is onlangs door een tyfoon verwoest, maar verwacht toch tijdig de tegels te kunnen leveren.
   
  Aan de KB-zijde van het station is de definitieve sporensituatie zichtbaar. Het belangrijkste verschil met de vroegere situatie is dat de sporen 2 en 3 verbonden zijn met een in het midden gelegen opstelspoor.  
< < <
Het zg. A-frame waarmee de bovenleidingportalen ondersteund worden is tijdelijk. Uiteindelijk zullen ze vervangen worden door afspankabels. 		< < <
Een detailopname van een bovenleidingportaal.
Op straatniveau is het tramviaduct onherkenbaar veranderd. De 'touwtjes' die aan het viaduct hangen dienen voor het aanbrengen van de omkapping; die zal er ongeveer zo uit gaan zien als bij de nieuwe halte Ternoot.

16-17 september 2006: Inhijsen portaalliggers aan de KB-zijde
In de nacht van 16 op 17 september 2006 werden op het tramplatform bij CS aan de KB-zijde enkele portaalliggers ingehesen. Deze liggers vormen samen met de al eerder geplaatste portaalmasten de bovenleidingportalen waar de rijdraad aan bevestigd is. Onderstaand enkele foto's van het hijsen van de langste van deze liggers, die met een lengte van bijna 36 meter het gehele tramplatform overspant.
Met dank aan de firma's PMF en Arcadis die deze foto's ter beschikking stelden.